Longkankercellen misschien te stoppen
Kleincellig longcarcinoom, de meest dodelijke vorm van longkanker die vooral bij rokers voorkomt, ontstaat door moleculaire processen die misschien wel makkelijk te stoppen zijn. Onderzoekers van het Kimmel Cancer Center van de Johns Hopkins Universiteit in Baltimore zijn na ontrafeling van het moleculair mechanisme onmiddellijk proefdieronderzoek begonnen om te kijken of hun ontdekking tot een nieuwe therapie voor dit type longkanker kan leiden (Nature, 5 maart).
Elke cel in ons lichaam reageert op signalen van buitenaf. Hormonen, neurotransmitters en andere signaalstoffen beïnvloeden cellen die over specifieke receptoreiwitten op hun celwand beschikken. De binding van een signaalstof aan zo’n receptor leidt tot een biochemische kettingreactie in de cel. Deze resulteert er uiteindelijk in dat bepaalde genen in de cel wel of niet tot expressie komen. Voor de gezondheid en overleving van cellen, en van het organisme waar ze deel van uitmaken, is het essentieel dat cellen uitwendige signalen perfect verwerken. Bij een aantal vormen van kanker is al vastgesteld dat de cellen ongeremd gaan delen door storingen in de signaaloverdracht.
De onderzoekers van Johns Hopkins hebben cellen van het kleincellige longcarcinoom onderzocht op abnormale vormen van signaaloverdracht. Ze stuitten daarbij op afwijkingen in een al langer bekende kettingreactie die het gen Sonic hedgehog aanstuurt. Het woord hedgehog (egel) in de naam van het gen verwijst naar een familie van signaaleiwitten. Sonic hedgehog is één lid van die familie. Het eiwit (en dus ook het gen dat ervoor codeert) is nodig voor de embryonale ontwikkeling van de longen en de armen en handen. Het hedgehog-gen is het eerst gevonden bij fruitvliegjes die, als het gen gemuteerd is, dikke piekharen krijgen. Vandaar de associatie met een egel. De toevoeging sonic wekt de indruk dat een en ander met lawaai gepaard gaat. De naam verwijst echter naar de Amerikaanse stripfiguur Sonic the Hedgehog en dient alleen om het beestje een naam te geven.
In het merendeel van de onderzochte long-. kankerpreparaten bleek de signaaloverdracht via Sonic hedgehog actief te zijn. En dat hoort niet in longcellen van een volwassene. De kankercellen ‘denken’ door die hedgehogactiviteit dat ze in een embryonaal stadium verkeren en kleine vertakkingen van de luchtpijp moeten vormen. Deze misvatting dragen ze ook over op hun dochtercellen. De onderzoekers denken dat kankerverwekkende stoffen uit tabaksrook dit mechanisme in gang zetten.
Van sommige stoffen is echter bekend dat zij de signalen van Sonic hedgehog tegenhouden. De onderzoekers proberen deze momenteel bij muizen uit waarin kunstmatig kleincellig longcarcinoom is opgewekt. Als dat lukt zal binnen enkele jaren een eerste test bij mensen met deze vorm van longkanker gestart kunnen worden. De schade die rokers in hun longen aanrichten valt dan wellicht te repareren. Over de vraag tegen welke prijs dit gebeurt is nu nog niks tezeggen. Mocht het onderzoek ooit resulteren in een medicijn, dan biedt dat nog geen oplossing voor andere schadelijke effecten van roken.
(Huup DASSEN)
Bron: NRC Handelsblad
