KRO’s Reporter haalt oude koeien uit de sloot
Vandaag werd in onze brievenbus een e-mail van de KRO gedeponeerd waarin een uitzending wordt aangekondigd op zondag 8 oktober. De inhoud van de reportage wordt ons in de e-mail uitgebreid uit de doeken gedaan en ontlokt ons een zucht: alwéér zo’n reportage waarin de tabaksindustrie de duivel is en de rest van de wereld blank als boter.
Uit irritatie over zoveel naïviteit drukten we op de Reply-toets van ons e-mail programma en schreven:
KRO Reporter: Nederland en de strijd om de sigaret
KRO Reporter kijkt op zondag 8 oktober terug op een halve eeuw strijd om de sigaret in Nederland. Hoe zorgde de sigarettenindustrie ervoor dat ons land nog lang een walhalla voor de roker bleef? Welke ministers probeerden maatregelen tegen het roken te vertragen? Waarom gaven organisaties als de Hartstichting en het Astmafonds een gewonnen zaak tegen de tabaksfabrikanten in het zicht van de finish alsnog uit handen? En hoe kwam het dat Nederland het langzaamste jongetje van de Europese klas was, en weer dreigt te worden?
Nederland is na de Verenigde Staten de grootste tabaksexporteur ter wereld, en de staat verdient per jaar een kleine 2 miljard euro aan accijnzen. De branche weet tot op cruciale momenten haar belangen dermate goed bij overheid en politiek Den Haag te verdedigen dat Nederland steeds achteraan hobbelt als het om het nemen van rookmaatregelen gaat. Zo adviseerde de gezondheidsraad al in 1975 om roken op de werkplek te verbieden, maar duurde het tot 2004 voor de maatregel een feit was.
KRO Reporter toont brieven en interne notities waaruit de gespannen relatie blijkt tussen de ministeries van Volksgezondheid en Economische Zaken. Verzuchtingen als ‘Economische Zaken zal hier zoals gebruikelijk weer dwars voor gaan liggen’ en ‘leve de ambtelijke samenwerking’ sieren de stukken van volksgezondheidambtenaren. “Ja, dat herken ik helemaal,” zegt oud-minister Els Borst in Reporter, “het ministerie van EZ en de tabaksindustrie opereerden hand in hand! Het heeft tot vertraging geleid.”
Ook bevat KRO Reporter beelden uit een documentaire over sigarettenfabrikant Philip Morris die het bedrijf in de jaren zeventig onder dreiging met een schadeclaim uit roulatie wist te halen. Bestuursleden van Philip Morris bagatelliseren daarin de gevaren van roken, en vergelijken het risico van een sigaret met het eten van appelmoes. Philip Morris Benelux reageert nu bij monde van directeur Guust Verpaalen dat “als er over ons bedrijf gesproken wordt vandaag de dag, en dat feitelijk juistheden zijn, dan is het prima dat het vertoond wordt.” En passant merkt hij op dat “van roken toch al lang en breed, zeker wel vijftig jaar, bekend is dat het schadelijk is.”
Programmamaker Margo Smit onderzocht een halve eeuw rookbeleid van de Nederlandse overheid en stuitte op vooral veel weerzin bij betrokkenen om te praten over dit blijkbaar onprettige dossier. Smit: “Met het maken van dit verhaal werd me wel zeer helder hoe ver de bakens inmiddels verzet zijn. Ik vroeg de directeur van Philip Morris of hij zelf rookte. ‘Ja,’ zei hij, ‘helaas. Ik dacht dat ik wel één sigaretje per dag kon roken, maar dat kan ik niet.’ Verslavend? ‘Ja,’zei hij, ‘en nog zeer schadelijk ook.’ Als zelfs de directeur van de grootste sigarettenfabrikant van Nederland zich schaamt dat ie rookt, dan is er – zij het laat – toch wel wat veranderd..”
KRO Reporter, zondag 8 oktober, 22.05 uur op Nederland 3. Verdere uitzendingen op 5 november en 3 december.
www.reporter.kro.nl