Opgejaagde rokers in Land of the Free

Tenminste, zo voelt het. De drank vloeit nog rijkelijk, maar de nicotinetoevoer is gestopt en dat is dodelijk voor de ambiance. ‘Het lijkt wel de drooglegging in de jaren twintig. Maar het zal net zo min lukken om mensen van de tabak af te krijgen als van de alcohol.’

Sinds 30 maart heeft New York zich geschaard in het groeiende rijtje van Amerikaanse staten en steden met een absoluut rookverbod op de werkplek.

Aangezien sommige mensen hun brood verdienen achter de tapkast, geldt het verbod ook in cafés, bars en restaurants. Burgemeester Mike Bloomberg handhaaft de wet met de onverbiddelijkheid van een voormalige sigarenliefhebber. ‘Nul-tolerantie’, snuift Allan verontwaardigd, terwijl hij tussen twee drankjes door buiten op de tochtige stoep een sigaretje tussen zijn lippen steekt. ‘Je weet hoe die Amerikanen zijn. Ze volgen keurig de regels. Moeten ze eens in een Latijns land proberen.’

Het leidt tot bizarre situaties. Vlak bij het Gramercy zit de Cigar Lounge, een luxueuze suite waar de echte aficionado volgens de regelen der kunst de brand kon steken in een goede havanna. Er hangen nu bordjes dat er niet mag worden gerookt. De formule lijkt geen lang leven beschoren.

De rookloosheid van het Newyorkse uitgaansleven trekt in binnen- en buitenland fors de aandacht. Maar zoals vaker zette Californië de trend. In cafés daar mag al sinds 1998 niet meer worden gerookt. Het milde klimaat maakt het straffe regime echter draaglijker. Rokers kunnen vaak uitwijken naar terrassen. Wie net in een veelbelovend gesprek is geraakt, hoeft niet bang te zijn dat een voorstel om even naar buiten te stappen tot fatale afkoeling zal leiden.

Bareigenaren in het dichtbevolkte New York vrezen echter oorlog met de buren als de temperaturen deze zomer stijgen tot boven de 35 graden. ‘Opgepast voor dame met emmer water’, waarschuwt een bord in de Blue Gold Bar in de East Village. In veel etablissementen zou de omzet met 40% zijn gedaald. Rookzuchtige Newyorkers laten hun gebruikelijke dédain voor oorden als Hoboken varen. In New Jersey mag ‘het’ nog wel.

Vince Wilimore van het Nationale Centrum voor Tabaksvrije Kinderen verwacht dat dit niet lang meer zal duren. De anti meerookbeweging ziet de doorbraak it New York als een teken dat de balans nu definitief in haar richting doorslaat. Vorig jaar hadden Maine, Vermont, Connecticut en het piepkleine Delaware zich al bij Califomië gevoegd. In 250 gemeenten, waaronder grote steden als Boston en Dallas, is de horeca nu 100% rookvrij.

Volgens Willmore leert de ervaring in Californië dat omzetverlies zich weer snel herstelt. Sommige uitgaansgelegenheden trekken zelfs meer bezoekers. De horeca in New York bedient zich van een rookgordijn om personeel te ontslaan dat door de crisis toch al op de schopstoel zat.

Claire LeGoc, verstokt roker in het rookvrije Bethesda, die nu nog kan uitwijken naar Washington, denkt dat de horeca wel degelijk het gelag betaalt voor de ‘bizarre’ wetgeving. Rokers zijn uitgaanstypes, die gemiddeld veel meer verteren. Dat wordt beaamd door Kelly Brown, een bardame in Clayton, Delaware. Op het raam van haar café, Coach House, zit een grote sticker: Land of the Free, except Delaware. Brown bediende gepensioneerden en arbeiders die na hun werk een paar biertjes pakken, ‘gewone werkende mensen, die de ene sigaret met de andere aansteken’.

Maar het lokaal ligt op twee minuten van de grens met Pennsylvania, nog altijd een paradijs voor rokers. Dinsdag om vier uur, happy hour, is er geen levende ziel te bekennen. De kastelein heeft hemel en aarde bewogen om het bestaan te rekken als ‘smokeasy’, een halfillegale rokersclub. De politie was onvermurwbaar. Denkend aan de rekeningen thuis en haar drie kinderen doet Brown iets wat ze nooit had verwacht: bidden voor een rookverbod in Pennsylvania. ‘En dan te bedenken dat ik zelf nooit heb gerookt.’

Rik Winkel