Open brief aan Trudy Prins

Zoals het hoort in een goed krantenartikel vindt er hoor en wederhoor plaats. Dat gebeurde ook in het dagblad Trouw naar aanleiding van het persbericht dat Forces Nederland dit weekend liet uitgaan over een klacht over de ‘rookloze werkplek’-campagne van Stivoro. Stivoro voorvrouw Trudy Prins reageerde daar op onze uitspraken over de wetenschappelijke basis voor dit spotje.

Nou is Trudy Prins een uitstekende PR vrouw: ze kent alle antiroken slogans en dogma’s die, direct of indirect, van over de grote plas naar Nederland worden gelanceerd, als geen ander uit haar hoofd. Maar we hebben al vaker gemerkt dat ze van wetenschappelijk onderzoek en statistiek weinig verstand heeft, dat ze waarschijnlijk niet eens veel interesse heeft voor de aan haar slogans ten grond liggende feiten.

Met de voor haar typische arrogante toon reageerde ze op onze uitspraken zoals ze dat altijd doet: stellingen, maar geen onderbouwingen. “Geloof mij nu maar, ik weet het allemaal”, klinkt uit haar formuleringen.

 “Je kunt van rokers niet verwachten dat ze toegeven dat ze
schadelijk zijn voor hun omgeving” merkt ze minzaam op in dit artikel. Alle
rokers zijn dus hypocrieten? Nou, zo kennen we er nog wel een paar! Je kunt het
namelijk ook omkeren:

Beseffen de
mensen van Stivoro eigenlijk wel wat ze aan het doen zijn? Hoeveel sociale
schade ze aanrichten aan onze tot voor kort tolerante Nederlandse samenleving?

Hoeveel club- en buurthuizen, ooit bedoeld voor de opvang van de zwakkeren in
de maatschappij stromen leeg omdat juist déze mensen vaak roken en dat niet meer
in deze centra mogen van mensen als Trudy Prins? Hoeveel koopkracht halen ze weg
bij júist die zwakkere lagen door het pleiten voor verhogen van accijnzen? Wat
gebeurt er als deze groepen de sigaretten niet meer kunnen betalen? Houden ze er
mee op? Vast niet. Ze gaan over naar de goedkopere importen, sigaretten die
misschien wel illegaal het land in worden gebracht vanuit bijvoorbeeld
Aziatische landen, waar de controle op de kwaliteit ver achterblijft op die van
de Europese producten? Met alle gezondheidsrisico’s van dien? Bereik je dan niet
het tegenovergestelde van wat je zegt te beogen?

Of laten we eens de sportkantines nemen. Ook geen roken meer, vindt
nietrokersclub CAN. Stivoro is het daar van harte mee eens: liever vandaag dan
morgen. Ook hier hebben we weer met kortzichtigheid te maken. Niet alleen kunnen
de uitbaters van de sportkantines wel vergeten dat veel mensen na het sporten
nog even lekker met een sigaretje en een gekocht drankje in de sportkantine
uitpuffen van hun inspanning, maar ook maak je het sporten zélf minder
aantrekkelijk. Een van de leuke dingen van sporten is juist het na afloop met je
teamgenoten nababbelen in het genot van een drankje en een sigaretje. Als dat
hun niet meer wordt toegestaan loop je de kans dat ze het hele sporten eraan
geven en misschien gaan darten, heel wat minder gezond dan een lekker potje
voetbal. Maar het is wél heel wat gezelliger! En alweer bereikt de
anti-rokenlobby wat ze juist niet zeggen te willen: mensen gaan minder intensief
sporten. En daarnaast zal de kantine ook wel het loodje gaan leggen. Naast
gezondheids- en sociale schade dus óók nog economische schade.

En dan hebben we het nog niet over de inbreuken op de algemeen aanvaarde
ethische beginselen:
niet-schaden (de ander geen schade toebrengen), weldoen (in handelen en praktijk
het goede doen en bevorderen), autonomie (zoveel mogelijk respect opbrengen voor
het unieke en de eigen keuzes van mensen) en rechtvaardigheid (gelijke
behandeling van mensen, eerlijke verdeling van lusten en
lasten).

Hooghartig gaat ze verder: “Wat Forces doet ligt dan volledig in de lijn:
ontkennen dat wetenschappelijke gegevens juist zijn en daar pseudo-onderzoek
tegenover stellen en een klacht indienen tegen eenieder die gebruik maakt van
valide onderzoek“. Ho, pseudo-onderzoek? Heeft ze eigenlijk wel gelezen wat wij gedaan hebben? Het is niet het soort onderzoek
zoals we dat kennen uit de anti-rokerswereld, waarbij cijfertjes uit een
toverdoosje komen na een lange massage. Nee, wij verzamelden alle resultaten van onderzoeken die er vanaf de tachtiger jaren gehouden zijn en zetten ze op een duidelijke manier op een rijtje. In tegenstelling tot anti-rokers geven we
precies aan wáár de gegevens vandaan komen en welke algemeen aanvaarde regels er op losgelaten zijn. De percentages en aantallen zijn op basis van de bron door iedereen, zelfs Stivoro, met een simpele zakrekenmachine na te rekenen. En zelfs gebruikten we de gegevens van onderzoeken van de eigen Stivoro achterban, zonder vraagtekens te zetten achter de financieringsbron van die onderzoeken, zoals de anti-rokers wél altijd graag doen als de uitkomst hun niet bevalt. Dit was dus geen pseudo-onderzoek, zelfs geen onderzoek, maar gewoon op een eenvoudige manier presenteren van voor iedereen terug te vinden bestaand cijfermateriaal.

Zet deze aanpak eens naast die van het door Stivoro zo geroemde IARC
onderzoek. Anderhalf jaar geleden werd middels een persbericht door de
Wereldgezondheidsorganisatie het bericht de wereld ingeschoten dat alle
onderzoeken tot dan toe duidelijk aangaven dat meeroken schadelijk was. Bij deze
oprisping bleef het tot nu toe. De gevonden cijfers en uitgevoerde analyses zijn
nog steeds niet verschenen. Enkele maanden geleden vroegen we de onderzoekers per e-mail nog eens waar het rapport bleef. Er moesten nog controles en kruiscontroles worden uitgevoerd, was het antwoord. Hm? Men was nog niet zeker van de becijferingen? Beetje vreemd om dan eerst de bevindingen in de pers te gooien en daarna pas na te rekenen of het wel klopt, niet? Zijn wij nou gek of is Stivoro gek? Hoeveel gegoochel met de aanwezige cijfers was nodig om de resultaten te bereiken die men anderhalf jaar geleden voorspelde? Was dát misschien waar men al die tijd mee bezig was? Het herarrangeren van het cijfermateriaal?

Openheid over de meta-analyse zal er wel nooit komen. Maar de toon is gezet.
De pers is allang weer teruggegaan naar de orde van de dag. En Stivoro citeert
nog elke keer het IARC onderzoek waarvan we nog steeds op een controleerbare
uitwerking wachten. Dit is pas echt ‘valide onderzoek’.

En tenslotte een opmerking van Mevrouw Prins over de kern van onze klacht, de campagne: “Meeroken is schadelijk en soms zelfs dodelijk, daarover bestaat
inmiddels geen enkele twijfel meer“.

Dat moeten we blijkbaar op de kleur van haar ogen geloven. Want ze verklaart
niet waarom er dan tóch recentelijk door het Ministerie van VWS een advies is
gevraagd aan de Gezondheidsraad over die schadelijkheid van meeroken. Zo’n
advies is toch niet meer nodig als het al onomwonden vaststaat dat meeroken
gevaarlijk is? En bij welke dosis is het dodelijk Mevrouw Prins? Want de dosis
maakt het gif (dat heeft weinig van doen met de dose/response vraag die u er bij
dacht te moeten slepen bij het VARA programma Spijkers met Koppen enige tijd
geleden, ken uw termen!).

Die campagne moet dus uitdragen dat meeroken dodelijk is terwijl u nu zélf
het woordje ‘soms’ er bij plakt? Krijgen we straks eenzelfde soort propaganda
video’s op TV tegen de chauffeurs van dieselauto’s die zoveel gevaarlijk fijn
stof in de lucht brengen?

We dachten hier in een rechtsstaat te leven. Iemand is pas schuldig als zijn
schuld is bewezen. De bewijslast ligt bij de aanklager. Maar uw organisatie
denkt zich te kunnen veroorloven, met video’s gedurende prime-time TV en met
grote affiches op alle stations in Nederland, de roker van doodslag te
beschuldigen zonder dat daar onomstotelijk, onafhankelijk bewijs voor bestaat?

Je zou bijna niet meer in het Nederlandse rechtssysteem geloven als dit
zomaar kan. En de geloofwaardigheid van Stivoro en achterban is toch al tot het
nulniveau gedaald….