Geldstromen

Op deze pagina geven we een overzicht van de financiële afhankelijkheden tussen verschillende categoriën organisaties en de geldstromen die een rol spelen in en rond de anti-tabaksindustrie.

Globaal overzicht

De wereldwijde geldstromen worden in het onderstaande diagram overzichtelijk weergegeven.

Toelichting

In het schema is duidelijk te zien welke partijen in het anti-rokencircuit financieel actief zijn. Ook is duidelijk te zien hoe de geldstromen zich concentreren rond de rokers, die wereldwijd miljarden Euro’s te ‘verdelen hebben’ in de vorm van accijnzen en de aankoopkosten van tabak. Maar ook de uitgaven die worden gedaan rond het stoppen met roken (‘NRT Sales’): de nicotineontwenningsmiddelen en producten als Zyban en Chantix/Champix zijn zichtbaar.

Op die rokersmarkt speelt zich een ware oorlog af tussen twee partijen: de tabaksindustrie en de farmaceuten. De rokers zijn degenen die daar tussenin zitten en de rekening betalen.

Nederland

Belangrijkste spelers

Hieronder volgt een kort overzicht van de organisaties die een rol spelen in het circuit van de Nederlandse anti-rokenindustrie:

Farmaceuten (met anti-rokenproducten) Pfizer GlaxoSmithKline (GSK) Novartis	Tabaksindustrie Philip Morris British-American Tobacco (BAT) Imperial Tobacco Japan Tobacco (JTI)
Non Governmental Organisations (NGO's) - Nederland KWF Longfonds Hartstichting RIVM	NGO's - Europa/Globaal Smokefree Partnership Tobacco Free Initiative FCTC
Tobacco Control - Nederland Stivoro (opgeheven) Alliantie Nederland Rookvrij	Overheden NL overheid Europese Commissie Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)

Netwerkdiagram

Hierboven wordt (vooralsnog incompleet) een overzicht gegeven van het anti-rokennetwerk zoals dat voor Nederland van belang is. Verdere research is nog gaande.

Personen worden in het diagram in geel weergegeven, farmaceuten in oranje, NGO’s in licht blauw en overheden in paars.

Overduidelijk is dat de farmaceuten, zowel nationaal als internationaal, als een spin in het anti-rokenweb zitten.

Wat verder nog opvalt is dat:

1. A. Opperhuizen, schrijver van diverse onderzoeksartikelen over roken namens het RIVM, rechtstreeks met de WHO verbonden is en daardoor ook met de FCTC, waarin de farmaceuten veel zeggenschap hebben. Dit is een heel directe link tussen farmacie en het RIVM.
2. de farmaceutische nicotineproducenten direct en via het Smokefree Partnership invloed hebben op de beleidsvorming van zowel FCTC als de Europese Commissie.
3. KWF, Longfonds en Hartstichting zowel initiatiefnemers en sponsors zijn van Stivoro als van de Alliantie Nederland Rookvrij. Alle drie NGO’s leven vooral van collectes, die wij – ook de rokers – samen aan hen doneren om betere methoden voor genezing van kanker te financieren.
4. Prof. O. van Schayck (CAPHRI, Uni Maastricht) heeft nauwe contacten met de farmaceuten maar ook met de ChristenUnie: hij was 17e op de lijst van de CU bij de verkiezingen in 2012. De CU diende in maart 2013 een motie in om de uitzondering voor de kleine horeca in te trekken. Pfizer->van Schayck->CU->Tweede Kamer?!

Stivoro

STIVORO was jarenlang, tot dat Minister Schippers de subsidiekraan in 2011 ging afbouwen, de grootste adviseur op tabaksgebied van de regering maar kreeg ook grote sommen geld vanuit diezelfde regering. Dat was in de vorm van een vaste subsidie maar ook door gesponsorde opdrachten voor projecten.

Jaarlijks budget van Stivoro (bron: jaarverslagen, bedragen in Euro’s)

Wat voorafging: Financiering in de VS